Deiseb Cymorth brys ar gyfer perchnogion tai yn Hirwaun y mae concrit awyredig awtoclafiedig cyfnerth (RAAC) wedi effeithio arnynt

Mae trigolion Hirwaun yn dod o gymunedau difreintiedig. Mae llawer wedi dod yn gaeth i’w morgeisi, gyda’u benthycwyr yn amharod i ailgyllido a darparwyr amgen yn gwrthod eu ceisiadau. Mae’r perchnogion tai hyn mewn sefyllfa ariannol hynod fregus, gan eu bod yn talu am bolisïau yswiriant cartref sy’n eithrio problemau sy’n gysylltiedig â RAAC, ac maent hefyd yn byw gyda’r bygythiad y bydd y to uwch eu pennau yn cwympo i lawr. Cafodd y cartrefi hyn eu hadeiladu’n rhad gan y cyngor lleol, cyn cael eu gwerthu i Trivallis, ac yna eu trosglwyddo i drigolion diarwybod drwy'r cynllun Hawl i Brynu diffygiol, a hynny heb unrhyw ddatgelu o ran y risgiau strwythurol sy’n gysylltiedig â RAAC.
Rhaid i Lywodraeth Cymru greu cronfa unioni genedlaethol, gan ddefnyddio ei phwerau datganoledig neu drwy bwyso ar Lywodraeth y DU am gymorth. Rhaid iddi hefyd lansio ymchwiliad cyhoeddus i’r methiannau hanesyddol hyn. Anwybyddwyd rhybuddion: er enghraifft, yn nhref Basildon yn y 1990au, cafodd dros 400 o adeiladau eu dymchwel yn sgil materion a oedd yn ymwneud â RAAC, ac yng Ngorllewin Lothian yn 2004, cafodd 86 o gartrefi eu condemnio.
Rhaid i Lywodraeth Cymru weithredu yn awr, drwy ailddiffinio rheoliadau adeiladu a safonau tai i orfodi gwarantau 50 mlynedd fel sicrwydd rhag deunyddiau diffygiol, a thrwy greu cofrestr eiddo risg uchel yng Nghymru i atal sgandalau yn y dyfodol.