Deiseb a gwblhawyd Deiseb i Wella’r Ddarpariaeth o Dai sy’n Addas i Bobl Anabl yng Nghymru

Argyfwng cudd tai yng Nghymru: diffyg cartrefi sy'n addas i bobl anabl.

Bob blwyddyn, daw 500,000 o bobl yn y DU yn anabl.

Golyga hynny bod angen gallu addasu cartrefi, er mwyn gallu gosod canllawiau cydio ac ystafelloedd gwlyb, lifftiau grisiau neu beiriannau codi. Ond ni ellir addasu llawer o gartrefi presennol o gwbl, ac ni ellir addasu'r rhan fwyaf o gartrefi newydd yn rhad chwaith. Yng Nghymru:

- mae 72% o bobl yn byw mewn cartref heb ddrws ffrynt hygyrch: felly, o'r cannoedd o filoedd o bobl a gaiff nam symudedd bob blwyddyn, bydd yn rhaid i'r rhan fwyaf symud tŷ neu wynebu'r risg o fod yn gaeth i'w cartrefi eu hunain;

- nid oes gan 54% o bobl Cymru risiau sy'n ddigon mawr i osod lifft arnynt: felly, os ydynt yn mynd yn anabl, byddant yn gaeth i'r llawr gwaelod, gan ymolchi wrth sinc y gegin, cysgu yn eu lolfa, a methu â rhoi eu plant yn eu gwelyau;

- ar hyn o bryd, mae 22% o aelwydydd anabl yn aros am gael gwneud addasiadau i'w cartref.

Ar ôl cael codwm, mae pobl anabl a phobl hŷn yn gorfod mynd i'r ysbyty. Ond gallai'r ffugur hwn gael ei leihau'n ddramatig drwy osod lifftiau grisiau, canllawiau cydio a llawr gwastad mewn adeiladau, gan arbed miliynau o bunnoedd i'r GIG. Amcangyfrifir mai'r gost i'r GIG o dorri asgwrn un glun yw £28,000. Mewn cymhariaeth, dim ond £1,100 yn ychwanegol yw'r gost o adeiladu cartref newydd i'r Safon Cartrefi am Oes.

Oherwydd eu dyluniad, mae cartrefi sy'n addas i bobl anabl yn rhatach ac yn haws i'w haddasu na chartrefi eraill:

• Gall y gost o osod lifft grisiau mewn Cartref am Oes fod cyn lleied â £2,500, ond os nad yw'r wal wrth y grisiau yn ddigon cryf, gallai'r gost o'i hatgyfnerthu neu ei hailadeiladu fod bump neu ddeg gwaith hynny.


• Os yw'r ystafell ymolchi wedi cael ei chynllunio yn ddigon mawr ar gyfer lle i gadair olwyn, efallai mai'r unig gost i addasu'r cartref fyddai tua £300 i osod canllawiau cydio. Ond os oes angen lledu'r drws a bod angen atgyfnerthu'r wal, gallai'r costau'n rhwydd fod tua 30 gwaith yn uwch.

Llofnodi'r ddeiseb hon yw'r peth iawn i'w wneud yn economaidd, yn gynaliadwy ac yn foesegol.